پیکره‌بندی فضایی، ادراک تراکم و کیفیت محیطی در شهرک‌های مسکونی (مطالعۀ موردی: شهرک بهشتی شهر همدان)

طبق نظر پژوهشگران تراکم ادراکی به‌صورت تخمین تعداد مردم و فعالیت‌هایشان، یعنی شدت حضور مردم در فضا تعریف می‌شود که بر مبنای تعدادی نشانه در محیط، قضاوت می‌شود و با نوع طراحی محیط، فرهنگ و نشانه‌های محیطی مرتبط است. درنتیجه محیط تأثیر زیادی بر ادراک تراکم می‌گذارد که آن را به‌صورت پیکره‌بندی فضایی بررسی می‌کنیم. به عبارتی پیکره‌بندی، مجموعه‌ای از روابط بین فضاهایی است که در یک موقعیت ویژه در زمان وجود دارند و بر ادراک تراکم توسط شهروندان و کیفیت محیطی تأثیرگذارند. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف استفاده از ابزار تراکم در برنامه‌ریزی شهری و تلاش برای ایجاد محیطی مطلوب برای ساکنان شهرک مسکونی شهیدبهشتی شهر همدان انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی است. گردآوری اطلاعات از طریق مشاهده و پرسش‌نامۀ تنظیم‌شده با طیف لیکرت است. جامعۀ آماری تحقیق در شهرک بهشتی شهر همدان برابر با 7652 نفر است که حجم نمونه از طریق فرمول کوکران و برابر با 366 نفر انتخاب شده است. تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات نیز از طریق محاسبات شاخص فاصلۀ فضایی (SOI) و آزمون‌های تحلیل واریانس یک‌طرفه و تحلیل رگرسیون چندگانه (HMR) صورت گرفته است. درنهایت مشخص شد که هرچه شاخص فاصلۀ فضایی (SOI) پایین‌تر باشد، یعنی هرچه فضا محصورتر و فشرده‌تر باشد، کیفیت محیطی پایین‌تر و برعکس، هرچه این شاخص (SOI) بالاتر باشد، یعنی میزان گشودگی و گستردگی بالاتر و درنهایت کیفیت محیطی بالاتری نیز دارد. درنتیجه پژوهش حاضر به ارائۀ چارچوب مفهومی درخصوص برنامه‌ریزی و طراحی پیکره‌بندی فضایی استاندارد و مناسب فضای شهری با توجه به میزان ادراک شهروندان در راستای بهبود کیفیت محیط شهری پرداخته است.